Borgo Ognissanti, 42
Laat Santa Maria Novella achter je, stap naar de overkant van Piazza Santa Maria Novella en neem de straat links van de arcaden, Piazza degli Ottaviani. Deze straat/plein gaat over in Via dei Fossi. Volg deze straat tot het einde, draai dan naar rechts Borgo Ognissanti in. 200 meter verder op aan de rechterkant bevindt zich Chiesa di San Salvatore in Ognissanti.
Je staat hier in de Ognissanti-wijk, genoemd naar de Ognissanti of Allerheiligenkerk, opgericht in de jaren 1250, maar in de 17de eeuw volledig herbouwd in barokstijl.
In deze buurt, vooral bevolkt door wolbewerkers, woonden de rijke Vespucci- en hun ietwat bescheidenere Filipepi-buren. Beide families hebben grote bekendheden voortgebracht. Bij de Vespucci was dat de ontdekkingsreiziger Amerigo Vespucci, bij de Filipepi de renaissanceschilder Alessandro di Mariano Filipepi, beter bekend als Botticelli (1445 – 1510). Het woord ‘Botticelli’ betekent tonnetje of vaatje, en zou verwijzen naar zijn oudere en ietwat corpulentere broer Giovanni di Mariano.
De Vespucci onderhielden nauwe contacten met de Filipepi en huurden Botticelli vaak in, zoals voor het fresco De heilige Augustinus (1480), rechts in het midden van de kerk. Je herkent de Vespucci als opdrachtgevers aan het wapenschild bovenaan het schilderij.
Daar recht tegenover zie je een gelijkaardig fresco van Domenico Ghirlandaio, De heilige Hiëronymus (1480). Beide fresco’s zijn afbeeldingen van heiligen in hun studiekamer en beiden haalden ze de mosterd bij De heilige Hiëronymus in zijn studeerkamer van Jan van Eyck dat, zo zegt men, in het bezit was van Lorenzo de’ Medici. Let op de verschillen tussen de twee versies. De heilige Hiëronymus kijkt de toeschouwer ontspannen aan, terwijl Augustinus begeesterd lijkt door een goddelijke ingeving.
Ghirlandaio heeft in deze kerk verschillende fresco’s geschilderd, zoals Maria der Barmhartigheid in de Vespucci-kapel. Maria beschermt er onder haar mantel verschillende leden van de Vespucci-familie, onder wie, zeggen sommigen, de jonge Amerigo Vespucci, rechts naast Maria, en Simonetta Vespucci, de jonge onbedekte vrouw met de rode mantel.
Het gerucht gaat dat Simonetta model zou hebben gestaan voor de figuur van Venus in Botticelli’s wereldbefaamde Geboorte van Venus. Het is mogelijk dat Botticelli zich op haar heeft geïnspireerd, maar ze kan nooit geposeerd hebben voor het schilderij, want ze stierf in 1476 en terwijl Botticelli De geboorte van Venus in het midden van de jaren 1480 heeft geschilderd.
Botticelli ligt trouwens ook in deze kerk begraven, in een van de kapellen in de rechterzijbeuk. Volgens de legende zou hij op zijn sterfbed verkondigd hebben dat hij wilde begraven worden aan de voeten van Simonetta, wat de vermoedens voedde dat hun relatie verder reikte dan het puur zakelijke. Waar de precieze graftombe van Simonetta zich bevindt, is niet bekend.
Neem ook een kijkje in de refter van de kerk. Daar bevindt zich een prachtig, ingetogen fresco, Het laatste avondmaal van Ghirlandaio. Ook aan dit werk merk je hoe de Florentijnse kunstenaars volop experimenteerden met perspectieftechnieken om een illusie van diepte te creëren. Hier verwerkte Ghirlandaio de architectuur van de refter in het fresco, waardoor je de indruk krijgt dat Jezus en zijn apostelen in het verlengde van de refter dineren en dat je als kijker deel uitmaakt van het gebeuren.
Een groot bewonderaar van Ghirlandaio’s Laatste avondmaal was Leonardo da Vinci, die hier zonder twijfel inspiratie haalde voor zijn eigen wereldberoemde Laatste avondmaal in Santa Maria delle Grazie in Milaan.
Als je de kerk verlaat, zie je aan je rechterhand Palazzo Lenzi opduiken, een van de mooiste renaissancepalazzi in Florence. Het werd gebouwd in 1470 en wordt wel eens het Palazzo degli enigmi genoemd, het paleis van de enigma’s, omdat historici zich al lange tijd het hoofd breken over de identiteit van de architect. Was het Brunelleschi, zoals Vasari beweerde, Michelozzo, of een tot nu toe onbekende Florentijnse architect die nog in de coulissen wacht om ontdekt te worden?
Terug naar overzicht stadswandeling
Foto’s
Botticelli, De heilige Augustinus, Foto door Sailko